Complotdenkers

Maarten Reijnders

‘Journalistieke non-fictie met een grimlach en een traan, dat leest als een spannend boek.

Israëlisch – Amerikaans complot
Complottheorieën zijn van alle tijden, ze woekeren tot op de dag van vandaag voort. Dat moge duidelijk zijn. Zo staat de meest actuele in “Het Parool” van 21 oktober jongstleden. De in Teheran woonachtige journalist Carolien Omidi schrijft in die krant over de populariteit van het Engelse in Iran onder de kop “Taal van ‘de vijand’ leeft enorm onder de Iraniërs”. Conservatieve autoriteiten in Iran gruwen van die populariteit en vinden dat het afgelopen moet zijn met de verering van die taal. “Wat is er mis met het Perzisch?” vragen zij zich af. “Al die overdreven aandacht voor het Engels leidt de jeugd alleen maar af van de eigen taal en cultuur”. En ze weten (uiteraard) ook wie de bron is van dat westerse kwaad. Zo beweerde geestelijk leider ayatollah Ali Khamenei dat de infiltratie van het Engels in de Iraanse cultuur wordt gepromoot door de vijanden Israël en de Verenigde Staten: “Deze willen de Iraanse jeugd cultureel hersenspoelen om ze weg te trekken van hun eigen Iraanse, islamitische, wortels”. Joden/Zionisten en Amerika – the usual suspects – spannen dus samen als het gaat om onwelgevallige situaties in die contreien.

Intriges en religieuze overtuigingen
Er bestaan complottheorieën die eeuwenlang door zowel naïeve als kwaadwillige (zie Iran) lieden zijn gelanceerd. Journalist Maarten Reijnders geeft in zijn boek “Complotdenkers” een vaak verbijsterend overzicht van complotdenkers, die evenals mensen met een religieuze overtuiging, opvattingen hebben waar niet kan en mag worden afgedongen. Zoals gelovigen die nog steeds overtuigd zijn dat bijvoorbeeld de wereld zesduizend jaar oud is en Noach in enkele dagen twee miljoen dieren in zijn ark verzamelde en voederde.

Reijnders: “Samenzweringsgelovigen omhelzen feiten en argumenten die hun stellingname onderbouwen een negeren of bagatelliseren informatie die in strijd is met hun overtuiging”.

Er zijn goedaardige complottheorieën, maar er bestaan onnoemlijk veel kwalijke intriges die een zware wissel hebben getrokken, of nog steeds negatieve invloed uitoefenen, op maatschappijen, individuele personen en culturen door de eeuwen heen.

Big Pharma
In “Complotdenkers” blijkt weer eens dat vooral Joden eeuwenlang slachtoffer waren van al dan niet kwalijke opzet. Aan complottheorieën in de huidige tijd is onder andere de farmaceutische industrie toegevoegd. In ons land is het ene Patrick Savalle, een fanatiek complotdenker die er heilig van overtuigd is dat HIV en AIDS niet bestaan, maar dat dit gewoon een verzinsel is van de farmaceutische industrie (Big Pharma in zijn taalgebruik) bedoeld om ons, de mensheid, medicijnen toe te dienen waarvan we ziek worden, zodat de duivelse Big Pharma nog meer geld verdient met het ontwikkelen van nieuwe quasi medicijnen tegen ziektes die ze nota bene zelf hebben veroorzaakt. Savalle meldt op website Zapruder: “Het AIDS-onderzoek van wetenschappers en Big Pharma hebben nog geen enkel leven kunnen redden of verlengen. Wie weer gezond wil worden moet gewoon stoppen met het gebruik van medicijnen”.

Hij is niet de enige die met zo’n gevaarlijke theorie op de proppen komt – onderschat de invloed van dergelijke lieden niet. Zo verklaarde de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki in 2000 dat AIDS niet het gevolg is van een virus maar van armoede, waarop zijn minister van gezondheid patiënten aanraadde om niet het door de farmaceutische industrie ontwikkelde ‘AIDS-gif’ te gebruiken, maar in plaats daarvan knoflook, olijfolie, citroenen en aardappelen te eten. Gevolg van dit advies; in de periode 2000 – 2005 stierven 330.000 Zuid-Afrikanen aan AIDS en werden er 35.000 met HIV besmette baby’s geboren.

Donald Trump
Reijnders schreef acht jaar geleden een artikel waarin hij Savalles’ theorie probeerde te ontzenuwen. Er volgde uiteraard een woedende reactie waarin Savalle Reijnders betichtte van het bedrijven van ‘pisbakken journalistiek’. Mede naar aanleiding van die reactie besloot Reijnders zich verder te verdiepen in de vaak tegenstrijdige meningen en vooroordelen van complotdenkers. Reijnders: “Want ondanks – of misschien wel dankzij – mijn meningsverschil met Savalle bleven samenzweringstheorieën mij intrigeren. Wie zijn deze mensen? Hoe kan het dat zij zo radicaal anders naar de wereld lijken te kijken? Waarom zien zij complottenwaar waar anderen niets bijzonders zien? Waar geloven ze precies in? Zijn het paranoïde geesten, of lijkt hun geloof in samenzweringen eigenlijk nog het meest op religie?”

Deze en andere vragen vormden de aanleiding voor Reijnders om verder onderzoek te verrichtten, wat resulteerde in dit goed doorwrochte boek waarin hij historische feiten aanhaalt, wereldwijde complottheorieën analyseert en personen interviewde die vinden dat “men” tegen hem/haar complotteert. Navrant voorbeeld is de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump die er van overtuigd is dat er talloze complottheorieën tegen zijn persoon bestaan. Zo beweert hij: ‘De pers is corrupt en ze beschermt Hillary Clinton’. Trump grossiert in complottheorieën die vaak lachwekkend zijn, maar ook veel kwaad (kunnen) aanrichten.

Asjkenazische Joden bestaan niet
Reijnders beschrijft vooral Nederlandse extremistische complotdenkers en interviewde een aantal van hen, zoals onder anderen Anton Teuben, initiator van het UFO-meldpunt en Johan Oldenkamp, berucht pseudo-wetenschapper en Holocausttwijfelaar en diens evenknie Désirée Röver, een doodenge anti-vaccinatie activiste met notoire antisemitische denkbeelden. Röver: “Joden zijn klootzakken. Nou ja, de Joden…”. Het gaat haar, zegt ze in een interview met Reijnders, vooral om met name Asjkenaziem, die dus geen Joden zijn maar Khazaren – een volk dat van de zevende tot de tiende eeuw heerste over het huidige Zuid-Rusland. Natuurlijk weigert mevrouw Röver te geloven dat de meeste historici en in genetisch materiaal gespecialiseerde wetenschappers zeggen geen enkel bewijs te hebben voor de theorie dat er verband zou zijn tussen Khazaren en Asjkenaziem. Maar Röver weet wel beter.

Dan is er de vaak veroordeelde journalist Micha Kat – ongekroond koning van de complotleer – aan wie Reijnders veel aandacht besteedt. Deze Kat beweert impliciet dat Joden leugenaars zijn, maar hij bedoelt natuurlijk het tegenovergestelde, want Kat is zelf Jood, dus liegt hij. Ergo, zijn ontkenning van de Holocaust betekent zijn bevestiging van die onvoorstelbare genocide. Tja, de Joden.

De fabel van zes miljoen vermoorden
Reijnders gaat uitvoerig in op de Protocollen van de Wijzen van Zion, een antisemitisch pamflet dat in 1905 in Rusland is gepubliceerd door Sergej Niloes. Deze falsificatie is door Hitler aangewend om Joden te vernietigen, de zogenoemde Endlösung.

Nou, daar denkt eerder genoemde Désirée Röver anders over: “Neem de Holocaust. Hitler wilde die mensen alleen maar weg hebben uit Duitsland. Dat was de Endlösung: opgerot met die lui! Er zijn echt geen zes miljoen dode joden te vinden. Het waren er 184.000, tops! Die hele zes miljoen is een fabel die nodig was om Israël te kunnen oprichten. Want de echte Holocaust vindt nu plaats onder de Palestijnen (…) Dat getal, zes miljoen, is vaker voorbij gekomen in de geschiedenis. Dat is een soort magisch getal. Ze zijn heel erg bezig met getallensymboliek. Want pas op hoor, deze mensen zijn satanisten!”

Samenzweringskerk
De lezer die niet veel weet over het wel en wee van complotdenkers zal zich wellicht verbazen over de vele parallelle theorieën binnen dit diffuse wereldje. In Reijnders’ boek wordt al snel duidelijk dat ultra-achterdochtigen doorgaans meerdere samenzweringstheorieën omhelzen en trekken om die reden vaak samen op, daar ze het meestal roerend met elkaar eens zijn. Maar zij vechten elkaar vervolgens om het kleinste meningsverschil de tent uit. Reijnders: “De samenzweringskerk lijkt inderdaad veel op de protestantse. Neem een protestant en je hebt een overtuiging. Neem er twee en je hebt een kerk. Voeg er een derde aan toe en je hebt een kerkscheuring.”

ISIS en de zionisten
Met deze geestige conclusie is het duidelijk dat “Complotdenkers” niet alleen een bijzonder informatief en serieus werk is over een wereld die de meesten van ons vooral kennen vanwege affaires als “de Deventer Moordzaak”, de Moord op president John. F. Kennedy, ‘het door de Joden georganiseerde’ 9/11, het ontkennen van het HIV-virus en het waarnemen van UFO’s die regeringen en corrupte journalisten ‘onder de pet houden’ – onderwerpen die Reijnders ook uitdiept – maar dat er ook humor in dit boek voor komt. Grimlachen, om even later met verbijstering te lezen dat ene Yasmina Haifi – projectleider bij het onder het Ministerie van Veiligheid en Justitie ressorterende Nationaal Cyber Security Centrum – twee jaar geleden beweerde: ‘ISIS is een vooropgezet plan van zionisten die bewust de islam willen zwartmaken’. Reijnders vermeldt dat Haifi naast een storm van protest ook ruim 6.800 likes kreeg: ‘Afgaand op die pagina waren de meeste van die steunbetuigingen afkomstig van Nederlandse moslims, die menen dat het helemaal niet zo gek is om te denken dat personen die Israël steunen achter ISIS zitten’. Met een dergelijke boodschap vergaat het lachen je snel.

‘Complotdenkers’, een aanrader!

Het boekwerk “Complotdenkers” is een buitengewoon goed doorwrocht document, dat leest als een spannend boek. Journalist Reijnders heeft zich goed laten informeren en probeert met zijn opgedane kennis een objectieve weergave van feiten te geven. Hij legt, zover dit mogelijk is, de vage complotwereld, voor de lezer open, schept duidelijkheid, waardoor “Complotdenkers” een spannende en begrijpelijke kennismaking wordt met het achterdochtig wereldbeeld van complotdenkers. Het is bovenal ook dapper hij het aandurfde om plotdenkers met naam en toenaam hun vaak groezelige opvattingen te laten ventileren, want ze zullen zeker om zich heenslaan.

Jammer is het dat er erg veel schrijffouten in het boek zitten. Zo zag de eindredactie (als die er tenminste is bij Aspekt) bijvoorbeeld de volgende enormiteit over het hoofd: ‘Dan is het natuurlijk een enorme streep door de rekening als je te horen krijgt als je niet krijgt…’ (pagina 262) Of: “Met alle. Het eindeloos rondgepompte onzinverhalen bereiken ook de politiek. van dien” (pagina 287) Bij een volgende druk moeten deze en andere fouten beslist worden verbeterd.

Bovendien is de paperback veel te strak in de rug gelijmd zodat lezen een voortdurende inspanning betekent om het stugge tegenstribbelende boek open te houden.

Complotdenkers
Uitgegeven door Uitgeverij Aspekt
ISBN 978946338066